Ảnh hưởng của Phật giáo trong truyện thơ Tum Tiêu

Truyện thơ TUM TIÊU : Văn học Đông Nam Á và Đông Bắc Á

1. Tóm tắt tác phẩm "Tum Tiêu"

Tum Tiêu là truyện thơ tiêu biểu và có tầm quan trọng đặc biệt trong thế kỷ bạc của thi ca Campuchia thế kỷ 19, được nhân dân Campuchia yêu thích và truyền tụng đến ngày nay.

Tum Tiêu là tác phẩm đã trải qua một quá trình hình thành cốt truyện lâu dài và văn bản hóa phức tạp. Hiện nay, các nhà nghiên cứu đã sưu tầm được 4 văn bản khác nhau, một văn bản viết trên lá cọ của Okhna San Thor Voha Mok (1846-1908) viết theo thể thất ngôn; một văn bản cũng viết trên lá cọ nhưng theo các thể thơ khác nhau; một bản là truyện thơ dài 4204 câu của Bo Tum Therat Som (1852-1932); một bản được Vipularagiusena Nucon viết lại bằng thể thơ tám chữ lấy tên là Tiêu Ek được Giải thưởng văn học Campuchia năm 1942. Trong các bản nói trên, phổ biến nhất là văn bản của Bo Tum Therat Som.

Tác phẩm kể về một câu chuyện tình có thật xảy ra vào thế kỉ 16 tại kinh đô Campuchia khi còn đóng ở Long Vek (1336-1593), đây là một sự kiện thương tâm làm day dứt người dân Campuchia mấy thế kỉ qua.

Tum là một chàng trai tuấn tú, hát hay. Khi đi tu ở chùa Vhia Thom, một hôm Tum cùng bạn Pếch đi bán mâm bồng ở tỉnh Thông Khmum, gặp nàng Tiêu xinh đẹp, hai người yêu nhau. Ngay trong đêm hò hẹn đầu tiên, họ đã hiến dâng cho nhau tất cả và nguyện suốt đời sống chết có nhau, đợi ngày nên duyên vợ chồng. Nhưng khi Tum trở về, mẹ Tiêu vì ham tiền bạc phú quý đã nhận lời gả cô cho Mơn Nguôn, con một viên quận trưởng. Trong khi đó Tum được vua chọn là ca sĩ cung đình và chàng ở trong cung, phải xa Tiêu. Ít lâu sau, Tiêu được chọn là cung phi. Trong một buổi ca hát, Tum ngạc nhiên nhìn thấy Tiêu. Chàng Tum mạnh dạn kể về câu chuyện tình của hai người cho vua nghe. Ban đầu vua nổi giận, nhưng khi hỏi ra ngọn ngành, biết đúng là sự thật, vua đồng ý làm lễ cưới cho hai người. Mẹ Tiêu mừng hụt vì tưởng Tiêu có thể kiếm được chỗ giàu sang, ai dè nàng vẫn lẫy anh chàng nghèo khổ. Lấy cớ ốm, bà gọi Tiêu về rồi ép gả cho Mơn nguôn. Tiêu vội vã viết thư cho Tum. Tum bèn tâu lên vua. Vua liền ra sắc chỉ không cho làm đám cưới. Khi Tum mang thánh chỉ của vua về đến nơi thì đám cưới đã cử hành. Tum và Tiêu gặp nhau đàng hoàng như vợ chồng, bất chấp sự ngăn cản của bà mẹ. Tiêu nguyện ước theo Tum đi cùng trời cuối đất, không chịu tham vàng bỏ ngãi. Bà mẹ Tiêu tức giận, bảo Mơn nguôn bắt Tum đem đi giết hại. Nghe tin Tum chết, Tiêu lẳng lặng đến bên xác chàng và cắt cổ chết theo. Cô hầu gái Nô cũng chết theo chủ. Sự việc được tâu lên vua, vua liền đem quân lính đến trừng trị tất cả những người có tội.

2. Tìm hiểu ảnh hưởng của Phật giáo trong TumTiêu

TumTiêu chịu ảnh hưởng tư tưởng của Phật giáo (Tiểu thừa) khá rõ rệt.

Phật giáo Tiểu thừa bắt đầu du nhập vào Campuchia từ thời Indravarman III (1295 - 1307) và đã bắt rễ sâu rộng trong quần chúng. Là thứ tôn giáo dân chủ, gần gũi, dễ hiểu với quần chúng và  có ảnh hưởng lớn tới sáng tác của nhân dân Khơme .Ở Campuchia, nhà sư là mẫu hình tiêu biểu của con người dưới trần thế , có đầy đủ những đức tính trung thực, bác ái, trầm tĩnh, kiên nhẫn, đức độ, thông minh, thiện tình, thân tình và công bằng.

Bên cạnh những mặt tiến bộ và tích cực thì Phật giáo tiểu thừa vẫn có những hạn chế của nó ở sự diệt dục, duy tâm nhằm xoa dịu con người. Đạo phật thường xuyên nuôi dưỡng trong con người một tinh thần cầu an, một tâm lí phủ nhận, chịu đựng , không dám nhìn vào hiện thực để cải tạo hiện thực.

Truyện thơ TumTiêu với hai nhân vật Tum và Tiêu là hai nhân vật chống đối lễ giáo bằng mối tình đẹp đẽ của họ. Tum đã vượt qua giới luật của nhà sư, vượt qua lời tiên đoán của thầy, kiên quyết hoàn tục để đến vơí Tiêu. Tiêu đã vượt qua mọi truyền thống phong tục tập quán khe khắt của xã hội phong kiến để tự mình gắn bó với Tum.

Có thể nói, truyện thơ TumTiêu chịu ảnh hưởng của Phật giáo Tiểu thừa nhưng nó không đi theo xu hướng của Phật giáo Tiểu thừa mà nó chống lại tư tưởng sự diệt dục, duy tâm nhằm xoa dịu con người. Mà ngược lại, nó chống lại tinh thần cầu an, chống lại tâm lí phủ nhận, chịu đựng, chống lại việc không dám nhìn vào hiện thực để cải tạo hiện thực mà họ đi theo tiếng gọi của trái tim và làm theo những điều mà trái tim họ mách bảo, đối mặt với hiện thực và cải tạo hiện thực. Vượt qua mọi khó khăn, rào cản để đến với nhau. Khẳng định phẩm chất đẹp đẽ của người phụ nữ và những khát vọng chân chính của người bị áp bức, đề cao tình yêu của con người bình thường, đề cao lòng chung thuỷ. Ở đây, cái tôi, cái chính kiến cá nhân, sức mạnh của con người được nâng lên. Tum và Tiêu là hai nhân vật chính chứa đựng trong mình một cuộc đấu tranh nội tâm quyết liệt, vượt qua tất cả những trở ngại đầy quyền lực để đến với nhau.

Tum Tiêu đề cập đến vấn đề bi kịch của đôi trai tài gái sắc xuất thân từ tầng lớp lao động bình dân; là tiếng hát ngợi ca hạnh phúc đích thực, chân chính của con người; là tiếng ca của niềm tin vào chính nghĩa, vào nghĩa tình, vào cái đẹp, cái thiện và là lời kêu gọi đấu tranh chống lại tất cả những gì chà đạp lên hạnh phúc xứng đáng của con người.